Een robotarm die Vlaamse gebarentaal kan. Zo staat het er. Letterlijk.
1 arm. Een machine, die een taal machtig is.
In werkelijkheid gaat het om een schijnbaar uit een aftandse knex-bouwdoos gefabriceerde arm waarvan de hand nauwelijks afleesbare letters uitbeeldt in de lucht. En daarmee tergend traag Nederlandse woorden vormt.
Het spijt me, maar dat is geen taal. Of toch. Je zou het met een beetje goede wil Nederlands kunnen noemen. Je zou het kunnen vergelijken met letter voor letter woorden en zinnen spellen. Zo kan je niet communiceren.(*) En ja, ik weet dat de studenten aangeven dat ze nog een tweede arm, een gezicht en een romp willen creëren, want dan kunnen ze de robot “hele woorden laten zeggen”. Goed dat ze zich bewust zijn van de beperkte toepassing van de arm (het zou beschamend zijn moest dat niet het geval zijn), maar in de berichtgeving wordt over taal gesproken, gebarentaal. En dat is het niet. Een robot “hele woorden laten zeggen” is dat ook niet, trouwens. Maar een groot deel van één-kijkend (en/of naar deredactie.be surfend) Vlaanderen denkt nu (weeral) van wel. Meer nog, ze krijgen ook te horen dat gebarentaal (of wat er hier voor moet doorgaan) ‘doventaal’ is. Martine, I love you, maar nee. Dat synoniem voor gebarentaal mag je uit je vocabularium schrappen. Zou je mijn Nederlands ooit als ‘horendentaal’ bestempelen? Er zijn doven die geen en horenden die wel een gebarentaal gebruiken. Er zijn horenden die een gebarentaal als moedertaal hebben. Vlaamse Gebarentaal is een taal. Als een andere. Een volwaardige taal. Met een naam. Gebruik hem dan ook.
Sensibilisering begint immers met genuanceerde, correcte berichtgeving. Ook in een kort nieuwsbericht is dat mogelijk. Het is een vereiste. Met hoe je iets zegt, met de terminologie die je hanteert, geef je aan hoe je iets percipieert. Martine kan er niet aan doen dat doventaal in haar vocabularium zit. Ook is het de Antwerpse studenten nauwelijks persoonlijk te verwijten dat ze de woorden gebruiken die ze gebruiken. Maar ik wil wel aan de kaak stellen dát ze het doen. Omdat het zo vaak gebeurt. En het komt doordat ze fout en onvolledig geïnformeerd zijn. En op die manier verkeerde opvattingen in stand helpen houden.
En begrijp me niet verkeerd, wat die jongens in het kader van hun opleiding met de ontwikkeling van deze arm gepresteerd hebben, is ongetwijfeld bewonderenswaardig. Onder andere omwille van het innovatieve karakter en de technologische uitwerking ervan verdienen ze hun cijfers en diploma. Daar wil ik geen afbreuk aan doen. Maar de insteek van hun opdrachtgever en de eventuele implementatie van hun uitvinding is verkeerd, alsook -zoals ik net aangaf- de berichtgeving errond.
Waarom niet investeren in (nog) degelijk(er) tolkenonderwijs? In een aanpassing van het tolkenstatuut? In het integraal toegankelijk maken van het openbaar leven voor doven, en het onderwijs in het bijzonder? In visuele communicatietechnologie? In dove (gebarentalige) media? In sensibilisering?
Het willen ontwikkelen van een gebarende robot is een gemakkelijkheidsoplossing die getuigt van een eenzijdige kortetermijnvisie en die een hele gemeenschap en de status van de taal waarvan zij zich bedient, voor de zoveelste maal, devalueert.
De NKO-arts die zo graag beter wou kunnen communiceren met zijn patiënten en daarvoor heil zag in een vingerspellende robotarm, had beter zelf simpelweg wat tijd geïnvesteerd in het aanleren van het handalfabet. Gratis ende voor niets. En het geld en de tijd die nodig zijn voor de ontwikkeling van de robotarm kan dan elders naartoe. En oneindig veel beter besteed worden.
(*) Doven (of juister ‘gebarentaligen’) gebruiken uiteraard wel vingerpelling. Om begrippen of mensen aan te duiden waar er (nog) geen gebaar voor bestaat. Ze bedienen zich daarvoor van de taal van de hen omringende meerderheid. Hun taal wordt door die taal beïnvloed. Zoals ook gesproken talen elkaar beïnvloeden.
Vingerspelling is op die manier zelfs integraal deel gaan uitmaken van gebarentalen. Voor wie daar meer wil over weten, kan ik onder andere dit leesvoer aanraden. En nog zoveel ander. Maar daar kom ik een volgende keer wel op terug.
luwte 